Maritieme kennis-en innovatie ecosysteem
Innovation campus, innovatiecampus, is het eerste kennisdistrict. Jansen noemt de innovatiecampus het resultaat van steeds meer samenwerking tussen bedrijven en onderwijsinstellingen. ‘De campus bestaat enerzijds uit werkplaatsen waar project gestuurd onderwijs plaatsvindt, bijvoorbeeld Techniek College Rotterdam, en anderzijds vestigen zich hier start-ups. Het Rotterdam Makers District is een verzamelnaam van alle bedrijven die gevestigd zijn in de gebieden RDM Rotterdam en Merwe-Vierhavens (M4H). Hier wordt gewerkt met nieuwe technologieën die gebaseerd zijn op digitalisering, robotisering, additive manufacturing (3D-printing) en op het toepassen van nieuwe, duurzame energie en materialen. High-end technologie die nog in de kinderschoenen staat heeft hier de ruimte om te worden doorontwikkeld. Hier ontstaat de nieuwe maakindustrie, kleine ondernemingen die bijvoorbeeld een 3D-schroef maken, hebben hier de ruimte. De samenwerking met kennis- en onderwijsinstellingen in de regio is hierbij cruciaal. Scheepsbouwstudenten die hier afstuderen, komen tijdens hun studie al in contact met de community’s, waaronder start-ups gerelateerd aan hun opleiding. Hierdoor wordt het voor studenten duidelijker wat er na hun studie mogelijk is en waar ze terecht kunnen komen.’
Het tweede kennisdistrict is onderwijs. In de regio Rotterdam bieden veel onderwijsinstellingen maritiem onderwijs aan, van mbo tot wo: STC Group, Erasmus Universiteit, TU Delft, IHE Delft. Da Vinci College, Techniek College Rotterdam hebben aanverwante opleidingen, zoals onderhoud en installatietechniek.
Training is het derde kennisdistrict, waar vooral de focus ligt op bijscholing. Als je bijvoorbeeld gaat werken op een boorplatform, moet je bepaalde veiligheidscertificaten hebben die je hier kunt halen. Ook worden er opleidingen en trainingen aangeboden voor bemanning van sleepdiensten, cruiseschepen, verkeersbegeleiders of loodsen.
Het vierde kennisdistrict is het maritieme simulatie park; simulatoren waar trainingen worden gegeven en onderzoek wordt gedaan, gericht op de zeevaartpraktijk. Jansen: ‘Op een maritieme simulator kun je de praktijk leren in een gesimuleerde omgeving, bijvoorbeeld een brug- of machinekamer simulator. Zo’n simulator is een hulpmiddel om mensen op te leiden, waarvoor je geen schip nodig hebt. Als je bijvoorbeeld maritiem officier wil worden, moet je een aantal uren gevaren hebben. Wanneer je op een simulator les hebt gekregen, geldt dit ook als vaartijd. Op een simulator kun je lastige situaties in een veilige omgeving leren en toetsen dan ergens midden op de oceaan. Daarnaast worden deze simulatoren niet alleen gebruikt voor initieel onderwijs, zoals het afronden van een officiersopleiding. Het wordt ook gebruikt voor bijscholing, bijvoorbeeld als er nieuwe technologie aan boord is of je moet op herhaling voor bepaalde cursussen.’
Research, onderzoek, is het vijfde kennisdistrict. De regio beschikt over onderzoeksinstituten zoals Deltares en TNO Deltares doet onderzoek op het gebied van water en ondergrond en Transport Institute onderzoekt personen- en vrachtvervoer.
Het laatste kennisdistrict is start-up incubators. Een incubator helpt nieuwe bedrijven met starten en groeien door diensten aan te bieden zoals managementtraining en kantoorruimte. Jansen: ‘De talenten die net zijn afgestudeerd en hun eigen start-up willen beginnen krijgen hier onderdak en begeleiding. Soms hebben zij al patent aangevraagd voor hun uitvinding. De start-up incubator helpt jonge ondernemers vooral met de business case van hun idee of concept. Zo worden er workshops gegeven over het opzetten van een bedrijf, een marktverkenning en -analyse, of klant benaderen, want zit niet standaard in het vakkenpakket van techniekopleidingen. Een van de eerste start-up incubators was Yes!Delft. Een goed voorbeeld van een start-up die hieruit is voortgekomen is Ampelmann. Zij maken loopbruggen in Rotterdam. Deze loopbruggen worden gebruikt om personeel op te halen en af te zetten op booreilanden en offshore windmolenparken. Door de golfslag op zee kan er een onveilige situatie ontstaan. Om dit te voorkomen, hebben ze een soort omgekeerde vliegtuigsimulator ontwikkeld. Zo’n simulator bootst bewegingen in de lucht na. Die techniek hebben ze gebruikt om een systeem te ontwikkelen, dat bewegingen van een schip door bijvoorbeeld wind en golven corrigeert. Hierdoor hoef je op een stormachtige dag niet te wachten tot de weerscondities beter zijn wat tijd en dus geld scheelt. Bij PortXL, een initiatief van het Havenbedrijf Rotterdam, heb je elke zes maanden een nieuwe aanvoer van start-ups. Daar doen ze aan start-up scouting. Zij zoeken wereldwijd naar talent en selecteren hieruit de beste talenten. Op deze manier versterken startups en gevestigde maritieme bedrijven elkaar en kunnen ze wellicht iets voor elkaar betekenen in de toekomst.’
Robots
Jansen zegt dat de nieuwe economische ontwikkeling in de Rotterdamse regio vooral plaatsvindt in de transitie havengebieden – RDM Heijplaat en Merwe Vierhavens en stroomopwaarts tussen IJsselmonde en de Drechtsteden. Daar vind je vooral de maritieme maakindustrie. ‘Een opleiding waar je het vakmanschap kan leren is de basis om ervoor te zorgen dat vandaag en morgen de juiste mensen bij je bedrijf werken. Dat ecosysteem moet je goed koesteren. Zeker nu bedrijven met nieuwe technologieën werken, moeten de onderwijsinstellingen en bedrijven hier samen mee aan de slag gaan. In het logistieke warehouse van STC bijvoorbeeld wordt al geëxperimenteerd met robots. Als bedrijf moet je niet afwachten, maar je eigen technologie een rol laten spelen in de vorming van het vakmanschap van de nieuwe generatie.’
